| Bakteriler, suda, havada, toprakta ve canlılarda bulunan, hastalıklara yol açabilen, bölünebilen tek hücreli canlılardır. Mikroskop yardımı ile görülebilen bu canlılar, çıplak gözle görülemeyecek kadar küçüktürler. Hastalık yapan bakteriler arasında maya bakterileri, azot bakterileri ve çürütücü bakteriler yer alır. Yüksek sıcaklıkta bile yaşayabilirler. Bakteriler bölünerek çoğalırlar ve üremeleri bu şekilde gerçekleşir. Bakteriler birçok hastalığa neden olurlar. Bu tür hastalıklardan korunmak için insanlar ellerini sık sık yıkamalı ve temiz ve kuru bir kâğıtla kurulanmalıdır. Ortak kullanılan eşyalar, yaşadıkları ev ve çalıştıkları ortam temiz olmalı ve sık sık temizlenmelidir. Öksürürken ve hapşırırken ağız bir peçete ile kapatılmalıdır. Sigara içilen ortamlardan uzak durmak gerekir. Bu tarz ortamlarda bakteriler çok çabuk bulaşabilir.
Bakterilerde Bölünerek Çoğalma
Bütün bakteriler bölünerek ürerler. Sıcaklığın, suyun ve besin maddelerinin uygun olduğu her ortamda rahatça ve hızlı bir şekilde ürerler. 20 dakikada bir bölünme gerçekleşebilir. Bu şekilde de giderek artmaya başlarlar. Fakat bu artış sürekli olmaz. Çünkü besin değeri biter ve sıcaklık artar. Bu durumlar bakteri için uygun olmazsa artış bozulur. Bakteriler ölmeye başladığında sayıda artış yerine azalma görülür. Bakterilerdeki bölünme Mitoz'a benzer. Belli bir kromozom sayısı ve çekirdek zarı olmadığından dolayı tam olarak bir mitoz değildir.
Bakterilerde Sporlanma
Bakterilerin yaşadıkları ortamın şartları bozulduğunda endospor oluşturarak kötü koşullardan korunurlar. Kalıtım materyali, az sayıda bir sitoplazmayla beraber, sert bir çeperle çevrilmiş haline endospor denir. Bakterilerin yaşadıkları ortam normale döndüğünde çeper çatlar ve endospor gelişerek normal bakteriyi meydana getirir. Metabolik faaliyetler endosporlarda minimum seviyededir. Bakteriler bu şekilde uzun yıllar yaşayabilir. Yüksek sıcaklıktan, donmadan, kuraklıktan, besinsizlikten etkilenmezler. 60 yıl yaşayan canlı sporlar vardır. Bazı bakteriler 100 derece sıcaklıkta hemen ölürken, endosporlar 120 derecede 20 dakika kaldıklarında ölürler. Sıcak ve soğuk ortamlara dayanıklı bakterilerdir. Bir bakteriden birçok endospor oluşabilir.
Bakterilerde Eşeyli Üreme
Bakteriler çok hızlı bir şekilde bölünerek üreyebilirler, olumsuz durumlarda da endospor olarak korunurlar. Buna rağmen eşeyli üreme de gerçekleştirebilirler. DNA yapısı farklı iki bakteri yan yana gelirler ve aralarında geçici bir süreliğine bir zardan köprü oluştururlar. Oluşturdukları bu köprü sayesinde DNA parçalarını değiştirirler. Daha sonra ayrılarak bölünmeye devam ederler. Bu üremede döllenme ve gamet oluşumu yoktur. Bakteriler diğer canlılara göre çok kolay bir şekilde mutasyona uğrayabilirler. Mutasyonlar zararlı ve öldürücüdür fakat bazen bakterilerde olumlu sonuç veren faydalı mutasyonlar da vardır.
Bakterilerin Çevresel Dayanıklılığı
Bakteriler, çevresel koşullara karşı oldukça dayanıklıdırlar. Endosporlar sayesinde aşırı sıcaklık, kuraklık ve besin yetersizliği gibi olumsuz koşullara uzun süre dayanabilirler. Bu özellikleri sayesinde bakteriler, çok çeşitli ve zorlu ortamlarda hayatta kalabilirler. Örneğin, bazı bakteriler 100 derece sıcaklıkta hemen ölürken, endosporlar 120 derecede 20 dakika kaldıklarında bile hayatta kalabilirler.
Bakterilerde Mutasyon ve Adaptasyon
Bakteriler, diğer canlılara göre çok daha kolay bir şekilde mutasyona uğrayabilirler. Mutasyonlar genellikle zararlı ve öldürücüdür, ancak bazen bakterilerde olumlu sonuç veren faydalı mutasyonlar da meydana gelebilir. Bu faydalı mutasyonlar, bakterilerin çevresel koşullara daha iyi adapte olmasını sağlar ve hayatta kalma şanslarını artırır.
Sonuç
Bakteriler, çeşitli üreme yöntemleri ve çevresel dayanıklılıkları sayesinde hayatta kalma ve çoğalma yetenekleri oldukça yüksek olan mikroorganizmalardır. Bölünerek çoğalma, sporlanma ve eşeyli üreme gibi farklı üreme stratejileri ile bakteriler, çeşitli ortamlarda hızlı ve etkili bir şekilde çoğalabilirler. Çevresel koşullara karşı dayanıklılıkları ve mutasyon yetenekleri, bakterilerin evrimsel süreçte başarılı bir şekilde hayatta kalmalarını sağlar.
|
Hürol
26 Temmuz 2024 CumaBakteriler neden mikroskop yardımıyla görülebiliyor da çıplak gözle görülemiyor? Bölünerek üreme sürecinde neden bazen artış duruyor ve azalma başlıyor? Endospor oluşturma mekanizması sayesinde bakteriler nasıl bu kadar uzun süre hayatta kalabiliyor? Eşeyli üreme sürecinde bakteriler arasında DNA parçalarının değişimi tam olarak nasıl gerçekleşiyor? Mutasyonların çoğu zararlı ve öldürücü olmasına rağmen, bakterilerde bazen faydalı mutasyonların da meydana gelmesi ne gibi avantajlar sağlıyor?
Cevap yazAdmin
26 Temmuz 2024 CumaHürol, bakterilerin çıplak gözle görülememesinin nedeni, çok küçük boyutlarda olmalarıdır. Genellikle 0.2 ila 2 mikrometre arasında değişen boyutlarıyla, ancak mikroskop yardımıyla incelenebilirler. Bölünerek üreme sürecinde artışın durması ve azalmanın başlaması, besin kaynaklarının tükenmesi, atık maddelerin birikmesi ve çevresel koşulların değişmesi gibi etmenlere bağlıdır.
Endospor oluşturma mekanizması sayesinde bakteriler, olumsuz çevre koşullarında hayatta kalabilirler. Endosporlar, bakterilerin dayanıklı yapılar oluşturarak aşırı sıcaklık, kuraklık, radyasyon ve kimyasal maddeler gibi zorlu şartlara karşı kendilerini korumalarını sağlar.
Eşeyli üreme sürecinde DNA parçalarının değişimi, genellikle konjugasyon, transformasyon ve transdüksiyon gibi mekanizmalarla gerçekleşir. Konjugasyonda, iki bakteri arasında pilus adı verilen bir köprü oluşur ve DNA transferi yapılır. Transformasyonda, bakteriler çevreden serbest DNA parçalarını alır ve kendi genomlarına entegre eder. Transdüksiyonda ise, bakteriyofajlar aracılığıyla DNA taşınır.
Mutasyonlar çoğunlukla zararlı olabilir, fakat nadiren faydalı mutasyonlar da meydana gelir. Bu tür mutasyonlar, bakterilere çevresel koşullara daha iyi uyum sağlama, antibiyotik direnci geliştirme veya yeni besin kaynaklarını kullanma gibi avantajlar sağlar. Bu da bakterilerin hayatta kalma ve üreme şanslarını artırır.